Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, việc giảm thiểu phát thải khí nhà kính trở thành mục tiêu quan trọng đối với tất các quốc gia. Việt Nam đã đề ra cam kết đạt mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 tại Hội nghị COP26. Nhằm hiện thực hoá cam kết này, ngày 24/1/2025, Đề án 232/QĐ-TTg về “Thành lập và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam” đã được phê duyệt chính thức.

Đề án 232 định hướng xây dựng một thị trường carbon tập trung, hoạt động theo nguyên tắc thị trường dưới sự quản lý và giám sát chặt chẽ của Nhà nước, đảm bảo tính công khai, minh bạch, an toàn và hiệu quả. Đề án hướng tới việc giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, thúc đẩy chuyển đổi xanh và phát triển công nghệ phát thải thấp, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường quốc tế, đồng thời tiến tới mục tiêu đạt mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

1. Mục tiêu của Đề án 232

Đề án 232 nhấn mạnh vai trò của thị trường carbon trong việc giảm phát thải khí nhà kính một cách hiệu quả, tiết kiệm chi phí cho doanh nghiệp và xã hội. Các mục tiêu chính bao gồm:

  • Phát triển thị trường carbon trong nước: Tạo nền tảng cho giao dịch tín chỉ carbon và hạn ngạch phát thải khí nhà kính.
  • Thúc đẩy chuyển đổi xanh: Khuyến khích doanh nghiệp ứng dụng công nghệ phát thải thấp.
  • Tăng cường năng lực cạnh tranh: Giúp doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận thị trường quốc tế.
  • Chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu: Góp phần bảo vệ tài nguyên và đạt mục phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

2. Cấu trúc thị trường Carbon

Theo đề án, thị trường carbon sẽ được tổ chức dưới mô hình tập trung, hoạt động minh bạch, an toàn và hiệu quả. Hai loại hàng hoá giao dịch chính bao gồm:

  • Hạn ngạch phát thải khí nhà kính: Phân bổ miễn phí hoặc đấu giá cho các doanh nghiệp thuộc danh mục kiểm kê khí nhà kính.
  • Tín chỉ carbon: Bao gồm tín chỉ từ chương trình trong nước và quốc tế, như Cơ chế Phát triển Sạch (CDM), Cơ chế Tín chỉ Chung (JCM), và các cơ chế theo Điều 6 Thỏa thuận Paris.

Phương thức giao dịch:

  • Tất cả giao dịch được thực hiện trên sàn giao dịch carbon do Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội quản lý.
  • Quy trình đăng ký, cấp mã số giao dịch và lưu ký đảm bảo tính đồng bộ, minh bạch.
  • Việc thanh toán do hệ thống tự động thực hiện, đảm bảo chặt chẽ giữa chuyển giao hàng hoá và thanh toán tiền.

3. Lộ trình triển khai

Giai đoạn thí điểm (2025-2028):

Trong giai đoạn đầu, đề án tập trung vào việc:

  • Thực hiện giao dịch thí điểm trên toàn quốc.
  • Quy định chi tiết tỷ lệ sử dụng tín chỉ carbon bù trừ phát thải.
  • Xây dựng cơ chế phát triển và trao đổi tín chỉ carbon trong nước và quốc tế.
  • Xác định các đối tượng tham gia giao dịch, bao gồm các cơ sở phát thải lớn và các tổ chức, cá nhân đủ điều kiện.

Giai đoạn vận hành chính thức (từ 2029):

  • Mở rộng thị trường carbon trên toàn quốc.
  • Phân bổ hạn ngạch phát thải khí nhà kính qua đấu giá và miễn phí theo tỷ lệ được quy định.
  • Bổ sung các loại tín chỉ carbon mới vào danh mục giao dịch.
  • Tăng cường điều kiện tham gia thị trường cho nhiều đối tượng hơn.

4. Nhóm nhiệm vụ và giải pháp chính

Đề án đề ra 5 nhóm nhiệm vụ và giải pháp chính sau:

  1. Hàng hoá trên thị trường: Xây dựng quy định về hạn ngạch và tín chỉ carbon.
  2. Chủ thể tham gia: Mở rộng đối tượng tham gia giao dịch.
  3. Hệ thống đăng ký và giao dịch: Xây dựng hạ tầng kỹ thuật cho giao dịch minh bạch.
  4. Tổ chức vận hành: Thiết lập quy trình vận hành hiệu quả.
  5. Nâng cao nhận thức: Tăng cường hiểu biết và nâng cao năng lực cho các bên tham gia.

5. Vai trò của các cơ quan quản lý

Các bộ, ngành liên quan sẽ phối hợp chặt chẽ trong việc thực thi đề án.

  • Bộ Tài nguyên và Môi trường: Chủ trì giám sát và quản lý thị trường carbon.
  • Bộ Tài chính: Quản lý tài chính, đảm bảo tính minh bạch.
  • Các bộ, ngành khác: Phối hợp triển khai nhiều nhiệm vụ liên quan.

Kết luận

  • Ý nghĩa chiến lược: Đề án 232 là bước tiến quan trọng trong lộ trình giảm phát thải khí nhà kính.
  • Kỳ vọng: Xây dựng một thị trường carbon minh bạch, hiệu quả, góp phần thực hiện mục tiêu quốc gia về phát triển bền vững và chống biến đổi khí hậu.

Việc phê duyệt Đề án “Thành lập và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam” thể hiện cam kết mạnh mẽ của Chính phủ trong việc ứng phó với biến đổi khí hậu và thúc đẩy phát triển bền vững. Sự ra đời của thị trường carbon không chỉ tạo ra cơ hội tài chính mới cho các hoạt động giảm phát thải, mà còn khuyến khích doanh nghiệp đổi mới công nghệ, hướng tới nền kinh tế xanh và phát thải thấp. Đây là bước đi quan trọng, đặt nền móng cho Việt Nam trên con đường hội nhập và phát triển bền vững trong tương lai.